tel. 32 285 26 07
e-mail: muzeum@muzeumtg.pl
Wystawa nawiązuje do przemarszu przez Tarnowskie Góry wojsk i króla w drodze na Wiedeń. Jan III Sobieski przebywał w mieście od 20 do 22 sierpnia 1683 roku i tutaj żegnał się ze swoją żoną, królową Marysieńką. W zbiorach tarnogórskiego Muzeum zgromadzono wiele interesujących zabytków upamiętniających monarchę, jak również pamiątek związanych z tym okresem historii Rzeczypospolitej.
Ekspozycję zaaranżowano tak, by przypominała wnętrze namiotu tureckiego. Zaprezentowano tutaj m.in. kilka XVIII-wiecznych portretów króla. Jednym z nich jest dużych rozmiarów wizerunek Jana III Sobieskiego pędzla Niedzielskiego (?). Ciekawostkę stanowią XIX-wieczne miniatury portretowe oraz obrazy ukazujące zwycięstwo pod Wiedniem autorstwa Piotra Łuczyńskiego z pierwszej połowy XIX wieku oraz powitanie króla Sobieskiego przez wiedeńczyków po zwycięstwie nad Turkami, namalowane w 1840 roku przez Zygmunta Grimera w Tarnowskich Górach (sic!).
Chwałę zwycięstwa i króla-herosa przedstawiono również w grafikach, m.in. wykonanych na podstawie obrazów z kościoła w Żółkwi. Wśród portretów warto zwrócić uwagę na XVII-wieczny miedzioryt Holendra Pietera Stevensa z drugiej połowy XVII wieku i francuskiego grafika Simona Troyes Tomassina z 1696 roku przedstawiający popiersie króla w stroju rzymskiego imperatora. Pokazano również medale i plakiety, wybite z okazji 200., 250. i 300. rocznicy wiktorii wiedeńskiej. Szczególnie interesujące są jednak medale z okresu panowania Sobieskiego. Dwa z 1683 roku zostały wybite z okazji zwycięstwa: medaliera wrocławskiego Jana Kittela z symbolicznym przedstawieniem słońca zwyciężającego turecki półksiężyc oraz wiedeński z panoramą Wiednia i fragmentem bitwy. Warto zwrócić uwagę na medale związane z potomkami Jana III, zwłaszcza na medal wybity w 1719 roku z okazji ślubu wnuczki króla, Klementyny, sportretowanej z pretendentem do tronu angielskiego Jakubem Stuartem, czy z 1862 roku medalik wykonany z okazji odszukania zwłok potomków króla. Postać monarchy upamiętniono też w rzeźbie, w popiersiu odlanym w pracowni Łopieńskich. Bardzo interesujący jest przedstawiony na wystawie brązowy projekt konnego pomnika, z postaciami husarzy przy cokole, wykonany w 1918 roku przez śląskiego rzeźbiarza Jana Raszkę (?).
Wystawę uzupełniają cenne eksponaty z czasów Sobieskiego. Są to, rzadkie w polskich zbiorach muzealnych, zbroja husarska oraz fragmenty podobnej zbroi z XVII wieku (kirys, kolczuga, misiurka, szyszak), a także broń: turecki jatagan, wschodnia karabela i szabla. Cenne są również fragmenty stroju sarmackiego z tego okresu jak dwa pasy kontuszowe i bogato zdobiona szkofia. Ukazano też starodruki i wydawnictwa związane z Janem III Sobieskim, wśród nich wydany w 1684 roku w Lejdzie Vienne Deux… J.B. de Recolesa z portretem króla i opisem wiedeńskiej wiktorii oraz rękopiśmienny Dyaryusz elekcyi Króla Polskiego nowego po śmierci nayiaśnieyszego Iana III z 1697 roku. Z nowszych dzieł warto zwrócić uwagę na Piekary, autorstwa Eugeniusza Mieczowskiego, będące dramatem nawiązującym do czasów wyprawy wiedeńskiej, wydanym w 1933 roku przez drukarnię Karola Miarki w Królewskiej Hucie.
Zgromadzone w Muzeum w Tarnowskich Górach sobiesciana stanowią jedną z największych polskich kolekcji muzealnych o tej tematyce, prezentowaną poza Warszawą i Krakowem. Warto dodać, że pamięć o Janie III Sobieskim mocno zakorzeniła się w tradycji Tarnowskich Gór. Król jest jedną z najważniejszych postaci historycznego pochodu, towarzyszącego „Gwarkom” – trzydniowemu świętu miasta organizowanemu corocznie na początku września.